Người viết: Thanh Trúc
Bến Tre có 3 dãy cù
lao (cù lao Bảo, cù lao Minh và cù lao An Hóa). Huyện Mỏ Cày Bắc, Mỏ Cày Nam,
Thạnh Phú và Chợ Lách nằm trên vùng đất cù lao Minh. Trước đây qua cù lao Minh
phải “lụy phà, lụy đò”. Năm 2010, cầu Hàm Luông khánh thành nối liền đôi bờ cù
lao Minh và Bảo xuyên suốt một mạch giao thông bộ. Từ thành phố Bến Tre đến
trung tâm huyện Mỏ Cày Bắc khoảng 20km, Mỏ Cày Nam 21km, Thạnh Phú 48 km và Chợ
Lách 41 km.
Chẳng biết tự bao giờ
ai cũng bảo hễ đi đâu “Thấy dừa thì nhớ Bến Tre . Và cù lao Minh là vùng đất có
diện tích trồng dừa lớn nhất tỉnh, xen lẫn những cánh đồng lúa, những ruộng
mía, những vườn cây ăn trái và có cả một phần đất biển. Thiên nhiên đã ban tặng
cho cù lao này hai dòng sông lớn: Hàm Luông và Cổ Chiên, đã ôm ấp, bao bọc, vun
đắp phù sa qua nhiều thế kỷ, làm cho cây trái vùng này oằn sai trĩu quả, nhất
là rừng dừa mãi mãi tốt tươi với những rặng dừa cao vút, rễ bám sâu vào đất mẹ,
để dẻo dai trước bão giông, quật cường cùng con người trong đấu tranh và xây
dựng. Từ đỉnh cầu Hàm Luông nhìn về hướng cù lao Minh ta sẽ thỏa sức ngắm nhìn
với rừng dừa bạt ngàn xanh biếc đứng hiên ngang với những vườn cây ăn trái.
Về xứ dừa Bến Tre sang
cù lao Minh ta có thể chọn tham quan, khám phá, trải nghiệm tại những điểm đến,
điểm hẹn về nguồn như:
1. Di tích Căn cứ Khu
ủy Sài Gòn – Gia Định”:
Ảnh: TTr.
Di tích Căn cứ Khu ủy
Sài Gòn – Gia Định (hay còn gọi Y4, T4) được Bộ Văn hóa – Thông tin công
nhận cấp Quốc gia vào ngày 23/12/1995 và tọa lạc tại xã Tân Phú Tây, huyện Mỏ
Cày Bắc. Vào tháng 6/1969, cơ quan lãnh đạo của Khu ủy Sài Gòn - Gia Định đã
chuyển về đóng tại đây, là vùng mới giải phóng, có địa hình rất hiểm trở, nhiều
kênh rạch chia cắt, có nhiều vườn dừa liên tiếp che chắn, địch không thể hành
quân bằng xe cơ giới, thiết giáp, kể cả việc dùng trực thăng đổ quân cũng bị
nhiều hạn chế. Ở vòng ngoài là hành lang bảo vệ và đầu mối liên lạc, gồm các xã
xung quanh như: Thành An, Hòa Lộc, Thạnh Ngãi, Phước Mỹ Trung. Để lưu giữ lại
dấu tích của một thời chiến đấu gian khổ, hào hùng khu di tích này đang được
phục hồi, mở rộng khoảng 02ha, với các hạng mục chính như: hầm ở và làm việc
của ông Võ Văn Kiệt; nơi ở và làm việc của bộ phận cơ yếu, hầm cứu thương; hầm
bí mật của các ông Võ Văn Kiệt, Mai Chí Thọ, Trần Bạch Đằng…; nhà trưng bày các
hiện vật lịch sử và các công trình liên quan khác. Công trình có ý nghĩa giáo
dục truyền thống yêu nước đối với thanh thiếu niên. Và trở thành một trong
những điểm về nguồn của các hoạt động dã ngoại và điểm đến du lịch của tỉnh.
2. Các điểm đến du
lịch sinh thái Chợ Lách:
Đi theo tuyến QL 57 về
hướng tiếp giáp với tỉnh Vĩnh Long là huyện Chợ Lách. Thiên nhiên đã ưu đãi
vùng này nước ngọt quanh năm và những vườn cây ăn trái oằn sai trĩu quả, cây
giống và hoa kiểng xanh tươi tốt cả bốn mùa. Có lẻ vậy, mà Chợ Lách đang thu
hút, hấp dẫn mọi người đến với nhiều điểm du lịch sinh thái miệt vườn, sông
nước. Đặc biệt, Chợ Lách còn nổi tiếng cả nước với “Sầu riêng, măng cụt Cái
Mơn” (Vĩnh Thành) và nhà thờ cổ Cái Mơn, là một trong những nhà thờ xưa và lớn
nhất Nam bộ, được xây dựng vào năm 1872. Nhà bia tưởng niệm, ghi nhớ nơi sinh
của nhà bác học Trương Vĩnh Ký cũng tại Cái Mơn, ông là người biết trên 20
ngoại ngữ, có 118 tác phẩm được xuất bản. Thú vị nhất ở vùng đất Chợ Lách là
được tham quan, khám phá các làng nghề ghép cây giống, sản xuất hoa kiểng,
thưởng thức đặc sản trái cây tại những vườn chuyên canh như: chôm chôm, sầu
riêng, măng cụt, bòn bon, bưởi da xanh và nhiều loại cây ăn trái khác…
Ảnh: TTr.
3. Di tích Đồng Khởi
và đình Rắn:
Di tích Đồng Khởi - Ảnh: TTr.
Có thể khẳng định đây
là điểm hẹn về nguồn lý tưởng nhất. Từ thành phố Bến Tre qua cầu Hàm Luông theo
quốc lộ 57, đến thị trấn Mỏ Cày Nam, rẽ trái khoảng 04km là đến khu Di tích
Đồng Khởi. Hoặc có thể từ thành phố Bến Tre vượt sông Hàm Luông đến tận trung
tâm cái nôi Đồng khởi. Đến đây, du khách sẽ gặp những người dân đôn hậu, những
con người đã "bám chặt quê hương", đã đứng lên "dựng những pháo
đài" ở xã Định Thủy, nơi đã làm nên cuộc Đồng Khởi năm xưa trên đất xứ
dừa. Di tích này được Bộ Văn hóa – Thông tin công nhân di tích cấp Quốc gia vào
ngày 07/01/1993. Và khu Di tích Đồng Khởi được xây dựng trên một diện tích
5.000 m2, gồm một trệt, một lầu. Trên nóc nhà là một ngọn lửa được cách điệu
bằng bê tông cốt thép cao 12m, màu đỏ - biểu tượng của ngọn lửa Đồng Khởi cháy
sáng mãi trên xứ dừa. Bên trong là những gian trưng bày những hiện vật, nhân
vật, hình ảnh, biểu đồ, những vũ khí tự tạo để đánh địch …. Chung quanh ngôi
nhà là những thảm cỏ xanh, sân rộng, những bồn hoa và cây cảnh, làm tăng thêm
vẻ đẹp của khu di tích.
Tại Định Thủy còn có
đình Rắn, cũng là di tích lịch sử, nhưng còn ít người biết đến với huyền thoại
đầy bí ẩn. Theo địa chí Bến Tre năm Minh Mạng thứ 5 thì đình được nhận sắc
phong. Vào thời đó đất đai ở đây còn hoang hóa mênh mông và nằm trên một khoảnh
đất cao, vì thế rắn độc tụ hội rất nhiều, nhiều hang ăn sâu vào giữa đình. Khi
thờ cúng, các chức việc trong đình phải lấy ván bao quanh miệng hang để tránh
sự cố xảy ra, từ đấy có tên “Đình Rắn”. Nhiều người còn kể rằng, cũng nhờ có
“ông rắn” mà bọn tề, ngụy, việt gian tối đến không bao giờ dám bén mảng tới nơi
này. Nên kể từ sau Cách mạng tháng Tám, “Đình Rắn” là một trong những cơ sở
cách mạng bí mật để hội họp, mít tinh. Lúc bấy giờ nữ tướng Nguyễn Thị Định là
một trong những người thường xuyên lui tới đây để chỉ đạo phong trào cách mạng
ở Miền Nam. Đến năm 1970, cuộc chiến càng lúc lan rộng, bom đạn Mỹ đánh phá ác
liệt, đình gần như bị sập hoàn toàn nên cơ sở cách mạng ở đây được chuyển đi
nơi khác.
Đến Định Thủy mọi
người còn khám phá du lịch sinh thái “Vàm Nước Trong”, cửa ngõ đường thủy của
huyện Mỏ Cày Nam nối với sông Hàm Luông. Với những vườn dừa rợp bóng, những bãi
bờ hoang sơ tĩnh lặng, nơi đây đã từng ghi dấu những chiến công vang dội của những
người anh hùng trong cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ. Đến đây, mọi người có
dịp lai rai đặc sản mắm tép kẹp với thịt ba rọi luộc hoặc ăn với cá lóc nướng
trui hay tôm, tép nướng; cá ngát nấu chua với bần dốt; bánh bột gạo rau mơ hấp;
bánh xèo, bánh khọt pha với nước cốt dừa, thơm béo vô cùng. Điều du khách không
thể bỏ qua là sự chân tình, mến khách, yêu thích văn hóa - văn nghệ của người
dân Định Thủy, du khách cùng thưởng thức đờn ca tài tử và có thể giao lưu loại
hình này bên dòng Hàm Luông thơ mộng rợp bóng dừa xanh.
4. Di tích lịch sử Chùa Tuyên Linh:
Rời Di tích Đồng Khởi,
trở lại tuyến QL 57 đến “Di tích lịch sử Chùa Tuyên Linh” tọa lạc tại xã Minh
Đức. Từ thị trấn Mỏ Cày Nam đến Chùa Tuyên Linh khoảng 14 km, Chùa được
xây dựng từ năm 1861 (Tân Dậu), dưới triều Tự Đức năm thứ 14. Năm 1930 nhân dịp
chùa được trùng tu, Hòa thượng Lê Khánh Hòa đổi tên Tiên Linh tự thành Tuyên
Linh tự. Từ đấy chùa được gọi bằng tên mới “Tuyên Linh”. Nơi đây đã từng diễn
ra nhiều sự kiện lịch sử đáng chú ý như: vào khoảng cuối năm 1926, cụ Phó bảng
Nguyễn Sinh Sắc - thân sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã cùng một vị cao
tăng của chùa Từ Đàm ở Huế ghé lại và tá túc tại chùa Tuyên Linh một thời gian.
Cụ Phó bảng được sự bảo bọc, giúp đỡ của Hòa thượng Lê Khánh Hòa, trong thời
gian lưu trú tại chùa, đã mở lớp dạy học, xem mạch, bốc thuốc cho nhân dân
trong vùng. Và kể từ khi Cách mạng Tháng 8-1945 thành công, Hòa thượng Lê Khánh
Hòa đã động viên các nhà sư và tín đồ Phật giáo trong tỉnh tham gia vào các
hoạt động cách mạng và kháng chiến. Hay trong những năm trước Đồng khởi, trong
thế kìm kẹp khắc nghiệt của Mỹ, Diệm, chùa Tuyên Linh, vẫn là nơi có phong trào
cách mạng mạnh. Các cơ quan Huyện ủy Mỏ Cày và Tỉnh ủy Bến Tre đã từng trú đóng
tại đây trong sự đùm bọc của nhân dân và tín đồ đạo Phật giáo giữa những ngày
khó khăn nhất của cách mạng. Di tích này đã được Bộ Văn hóa – Thông tin công
nhận di tích Quốc gia ngày 20/7/1994.
Đến Mỏ Cày Nam, Mỏ Cày
Bắc du khách còn được hướng dẫn tham quan cơ sở sản xuất chỉ sơ dừa, se chỉ sơ
dừa, dệt thảm sơ dừa… và cơ sở sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ làm từ chất liệu
dừa, sản xuất kẹo dừa…
5. Các điểm đến tại
huyện Thạnh Phú:
Trên bản đồ tỉnh Bến Tre huyện Thạnh Phú nằm ở cuối cù lao Minh, có bờ biển dài 25 km. Là một trong
03 huyện duyên hải của Bến Tre Thạnh Phú được biết đến với những cánh đồng
bằng phẳng xen kẽ những giồng cát và những dải rừng ngập mặn ven biển và cũng
có nhiều tiềm năng, đang dần dần thu hút du khách trong và ngoài tỉnh. Điểm
dừng chân đầu tiên trên mãnh đất này là ghé thăm bia lưu liệm nơi làm lễ
xuất quân của Tiểu đoàn 307 “đánh đâu được đấy - oai hùng biết mấy” của bộ đội
ta trong thời kỳ chống thực dân Pháp ở xã Đại Điền (hay còn gọi là Giồng
Luông).
Di tích kiến trúc nghệ
thuật nhà cổ Huỳnh Phủ (Hương Liêm) và khu mộ” được Bộ VHTTDL công nhận là Di
tích cấp Quốc gia vào ngày 14/4/2011. cũng ở xã Đại Điền. Những ai đã một
lần đến thăm cũng không khỏi bỡ ngỡ khi đứng trước ngôi nhà cổ đẹp, bề thế của
gia tộc họ Huỳnh. Dẫu trải qua hàng trăm năm, ngôi nhà vẫn còn mang nét đặc sắc
của nhà cổ đồng bằng và cái lộng lẫy của gia chủ một thời sung túc. Chu vi nhà
khoảng 100 m, bên trong có hoành phi sơn son thếp vàng và thành vọng chạm,
lọng, với những họa tiết phong cảnh, vật “tứ linh” thật sống động; mái nhà lợp
ngói âm dương, trên mỗi miếng ngói có in hình sinh hoạt dân gian như mục đồng
cỡi trâu, con gà, con cua, bó lúa rất gần gũi với đời sống sinh hoạt của nông
dân…. Tương truyền ngày ấy, khi những người thợ đầu tiên đến động thổ xây dựng
ngôi nhà này, gia chủ mời họ ăn cam, rồi họ nhã hột gần đó, hột lên cây và đến
khi cây cho trái cam đầu tiên thì ngôi nhà mới hoàn thành. Điều đó nói lên nhà
đã xây dựng từ 7 – 10 năm mới hoàn thành.
Tại Thạnh Phú còn có
“Di tích đầu cầu tiếp nhận vũ khí Bắc – Nam” tại xã Thạnh Phong, di tích này
được Bộ Văn Hóa – Thông tin công nhận di tích cấp Quốc gia vào 23/12/1995. Về
lịch sử hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ nơi đây đã ghi lại bộ đội
Miền Nam vượt biển từ xã Thạnh Phong ra miền Bắc xin chi viện vũ khí cho chiến
trường miền Nam. Đầu cầu tiếp nhận vũ khí tại xã Thạnh Phong gồm có Vàm Khâu
Băng, cồn Bửng (hiện nay thuộc xã Thạnh Hải), cồn Lợi, cồn Lớn, địa điểm di
tích này du khách trong và ngoài tỉnh có thể đi bằng đường bộ hoặc đường thủy
rất thuận tiện. Hiện tại khu di tích này đang được mở rộng qui mô để thực hiện
dự án “Bảo tồn tôn tạo và phát huy giá trị di tích lịch sử đường mòn Hồ Chí
Minh trên biển tại Bến Tre . Khi dự án hoàn thành đây sẽ là điểm hẹn về nguồn và
điểm đến du lịch rất lý tưởng.
Ảnh: TTr.
Ngoài ra, đến Thạnh
Phú còn tham quan làng nghề truyền thống sản xuất lu chứa nước bằng chất liệu
xi-măng tại xã Hòa Lợi. Nghề ở đây “Cha truyền con nối” và sản phẩm này cũng
được tiêu thụ tại địa phương, một số tỉnh và xuất khẩu sang Campuchia. Hay ghé
sang xã Mỹ Hưng tìm hiểu nghề chằm nón bài thơ Huế ở ấp Thạnh Hưng, do một
người quê ở Huế về định cư tại đây gầy dựng. Bà con ở đây chằm nón rất khéo,
nhiều người cho rằng nón chằm đẹp hơn thợ chằm nón lá ở Huế. Nón được chằm bằng
lá cật phải mua tận Bến Cầu (Tây Ninh), còn vành nón được làm bằng tre của
Thạnh Phú. Cứ thế, lá của Tây Ninh, vành của Bến Tre người chằm nón ở Thạnh
Hưng đã chăm chút, thổi hồn vào từng đường kim mũi chỉ khiến nón lá Mỹ Hưng
càng nhìn càng dễ thương. Tại đây mọi người còn tận mắt chứng kiến sự khéo tay
không chỉ có phụ nữ mà còn có cả nam giới. Trên thực tế nón lá cũng là một sản
phẩm phục vụ cho khách du lịch. Duy trì được nghề chằm nón cũng là góp phần bảo
tồn và phát triển làng nghề truyền thống của dân tộc ta.
Không những tham quan
nghề đúc lu, chằm nón, mà du khách còn được hướng dẫn đến xem làng nghề bó chổi
bằng cọng dừa nổi tiếng ở Mỹ An, một nghề mà người dân nơi đây thường nói “nghề
làm chơi mà ăn thiệt”. Tại đây, du khách sẽ tận mắt nhìn thấy sự khéo tay của
những siêu sao bó chổi, trong một ngày có người đã bó được trên 100 cây chổi. Ở
đây, nhà nào cũng đầy chổi, chổi bó rồi, chổi đang bó…, tiếng quay dây cước vào
trục nghe rè rè, tiếng kêu ken két đầy ấn tượng, rồi đến tiếng xe máy chở
nguyên vật liệu ra vào, khiến làng chổi càng thêm nhộn nhịp. Mỗi sản phẩm làm
ra là một kỷ niệm thấm đẫm tình người, với biết bao niềm hy vọng tươi sáng của
người dân hiền lành, chất phác ở một vùng quê sông nước xứ dừa luôn tin tưởng
nghề này không bị mất đi và sản phẩm làm ra có nơi tiêu thụ.
Về phong cảnh, Thạnh
Phú còn có con đường làng vào xã Phú Khánh có hàng cây – hàng cây cổ thụ rất
đẹp, rất hữu tình. Hay du khách sẽ thư thái, thỏa sức ngắm nhìn những cách đồng
lúa xanh mơn mởn xen với mô hình nuôi tôm càng xanh trên ruộng lúa. Hoặc về xã
biển Thạnh Hải khám phá sự hoang sơ của bãi biển nơi đây, tham quan đền thờ 02
con cá Ông, mỗi con chục tấn và bộ xương sống của cá
Ông vẫn còn lưu lại nơi đây. Hàng năm, cứ vào ngày lễ hội Nghinh Ông có hàng
ngàn lượt du khách đến với các xã biển Thạnh Phú để tham quan. Hay rừng ngặp
mặn Thạnh Phú nằm trong quần thể vùng bưng trũng, cũng là điểm để du khách khám
phá những điều thú vị ở đó. Trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ, rừng
ngập mặn Thạnh Phú cũng là căn cứ địa hình của tỉnh, của lực lượng vũ trang
tỉnh, miền, là đầu cầu tiếp nhận vũ khí chi viện từ Trung ương cho chiến trường
Nam Bộ. Riêng rừng Thạnh Phú giữ vị trí đầu cầu tiếp nhận vũ khí của đường Hồ
Chí Minh trên biển trong nhiều năm liền.
Điều vô cùng lý thú,
nhất là cho những du khách thích phiêu lưu mạo hiểm, tìm hiểu thêm việc làm đáy
hàng khơi của người dân Thạnh Phú tại Vàm Băng Cung – Giao Thạnh. Hay ở qua
đêm ở Thạnh Phong vào mùa ba khía hội, có thể đi theo những ngư dân lành
nghề bắt ba khía trong rừng ngập mặn. Vào những đêm tối, trời yên biển lặng, ba
khía ra khỏi hang, chúng bám dày đặc vào thân cây mắm, cây cóc hay bò trên
những bãi bùn ven bờ rạch, tha hồ bắt chúng vào giỏ. Hoặc theo người dân, ngồi
trên những chiếc ghe nhỏ để len lỏi theo những con rạch nhỏ sâu trong rừng mắm,
cóc, đước…và thưởng thức bản hòa tấu của một số loài chim, qua đó mà trải lòng
mình trong chuyến du khảo về đất biển Thạnh Phú.
Về ẩm thực không thể
bỏ qua đặc sản truyền thống bánh dừa Giồng Luông nổi tiếng ở Thạnh Phú, một khi
du khách đã thưởng thức rồi thì không thể nào quên bởi sự khéo tay của phụ nữ
Đại Điền hay bì bún Giồng Luông cũng rất độc đáo. Hay Thạnh Phú cũng đã tận
dụng hết những tiềm năng vốn có để nuôi trồng và khai thác thủy sản….Và Thạnh
Phú ngày nay đã cũng được nhiều du khách biết đến qua những món hải sản như cua
biển (cua gạch điều), tôm, sò huyết, nghêu, ba khía…
